Bij incidenten met kwetsbare Rotterdammers met meerdere problemen is de conclusie vaak: als betrokken instanties eerder waren gaan samenwerken, had leed voorkomen kunnen worden. De tool SISA-SluiS (Sluitend Samenwerken) moet hierbij helpen. Ruben van den Bosch van de gemeente Rotterdam legt uit waarom de gemeente ervoor heeft gekozen om deze verwijsindex beschikbaar te stellen. ‘Samenwerken begint met het overzicht van de bij de cliënt betrokken professionals.’
Wie kent de zaak van het Maasmeisje nog? De 12-jarige Gessica werd in 2006 vermoord door haar vader, waarna verschillende lichaamsdelen van haar in de Nieuwe Maas werden gevonden. Pas maanden later kon haar identiteit worden vastgesteld. De meer dan tien instanties die in Rotterdam betrokken waren bij de hulpverlening aan Gessica en haar gezin wisselden onderling geen informatie uit en werkten langs elkaar heen. Actie op momenten dat die noodzakelijk was, bleef zodoende uit. De vier inspecties die op verzoek van de gemeente Rotterdam onderzoek deden naar de zaak concludeerden in hun rapport dat niemand zich eindverantwoordelijk voelde voor Gessica.
Signaleren en Samenwerken
Het rapport over het Maasmeisje was binnen de gemeente het startsein voor een nog bredere implementatie van SISA, wat staat voor Signaleren en Samenwerken. SISA is een verwijsindex waarin professionals kunnen signaleren dat zij betrokken zijn bij een kind/jongere van 0 tot 23 jaar. Dankzij SISA kunnen professionals met elkaar afstemmen wat de best mogelijke begeleiding is. Voor zorg- en hulpverleners in de gemeente Rotterdam is het gebruik van SISA sinds 2015 verplicht.
Startsein Hugo de Jonge
‘Maar het probleem is dat de zorg niet stopt bij 23 jaar. Ook mensen boven de 23 kunnen allerlei problemen hebben. En ook dán is vroegtijdige samenwerking tussen instanties belangrijk,’ vertelt Ruben van den Bosch, relatiemanager vroegsignalering & ketensamenwerking bij de gemeente Rotterdam. Dat was in 2016 ook de conclusie van toenmalig wethouder Hugo de Jonge, verantwoordelijk voor onder meer zorg. Ruben: ‘Dat was het startsein om met een vergelijkbare oplossing aan de slag te gaan voor Rotterdammers ouder dan 23 jaar. Zo werd SluiS ontwikkeld, dat staat voor Sluitend Samenwerken en een vergelijkbaar systeem is als SISA.’
Match
SISA en SluiS zijn inmiddels samengevoegd, met als doel om kwetsbare Rotterdammers van alle leeftijden beter te helpen. Hulp- of dienstverleners die vermoeden dat er meer speelt dan alleen enkelvoudige problematiek, kunnen via het online platform aangeven dat zij betrokken zijn bij een individuele burger. Doet een andere zorg- of hulpverlener hetzelfde, dan ontstaat een match. ‘Inhoudelijke informatie over de betrokken cliënt wordt met het oog op de privacywetgeving niet in SISA-SluiS vastgelegd. Het gaat puur om contactgegevens van professionals,’ vertelt Ruben. ‘Na de match kunnen zij afstemmen wat de beste aanpak is voor de betreffende burger. En wie het best de regie kan nemen.’
Triest praktijkvoorbeeld
De noodzaak wordt algemeen erkend. Ruben schetst een waargebeurd voorbeeld van de 60-jarige licht verstandelijk beperkte Abdelkarim (gefingeerde naam, red.). Hij werd in 2018 opgelicht door criminelen die zich voordeden als mensen van een welzijnsorganisatie. Zij startten een wietplantage op zijn bovenverdieping en zetten hem dusdanig onder druk dat Abdelkarim niet naar de politie durfde te stappen. Het gevolg: Abdelkarim moet voor de rechter verschijnen vanwege betrokkenheid bij een wietplantage en wordt mogelijk ook hiervoor veroordeeld. Bij de woningcorporaties mag hij de komende vijf jaar geen woning huren.
‘Een systeem als SISA-SluiS had dit kunnen voorkomen, omdat dan waarschijnlijk eerder aan het licht was gekomen dat deze man naast een licht verstandelijke beperking in het verleden ook psychische stoornissen had. Hij lijkt dus eerder slachtoffer dan dader,’ zegt Ruben. ‘De cliënt had eerder ondersteuning kunnen krijgen van de juiste hulpverlenende instanties. Mogelijk waren er dan ook andere keuzes gemaakt door zowel hulpverlening als de cliënt.’ Het volledige verhaal van dit trieste praktijkvoorbeeld is hier te lezen.
Samenwerkingsverbanden
Rondom Abdelkarim werkten de VraagWijzer, het wijkteam, de politie, woningcorporatie, expertiseteam voor mensen met een beperking, Centraal Onthaal, Matchmaker Werk&Inkomen, Zorgaanbieder beschermd wonen en een GGZ-aanbieder langs elkaar heen. Ruben: ‘Dat zegt eigenlijk alles over het nut en de noodzaak van SISA-SluiS. Er zijn veel initiatieven en samenwerkingen op het gebied van bepaalde thema’s of leeftijdsgroepen. Denk aan tienermoeders, verwarde personen of eenzame ouderen. SISA-SluiS zorgt voor matches dwars door bestaande samenwerkingsverbanden heen. Omdat het gaat om individuele personen met vaak multiproblematiek.’
Juiste toepassing
De kracht van SISA-SluiS zit ‘m volgens Ruben in de eenvoud. ‘Het is signaleren, matchmaken, contactgegevens uitwisselen en daarna: succes met de samenwerking. Meer is het niet en meer moet het ook niet zijn. De meerwaarde valt of staat met de toepassing. Hoe meer organisaties en professionals zijn aangesloten, hoe beter. Maar dan moet iedereen het systeem wel op de juiste manier toepassen. Het is de bedoeling dat de signaleringsbevoegde professional, via een signaal in SISA-SluiS, tijdig aangeeft betrokken te zijn bij een cliënt. Om hier richting aan te geven, is er in het convenant een helder afwegingskader beschreven. In de basis komt het erop neer dat je in ieder geval voldoende reden hebt om een signaal af te geven als er sprake is van multiproblematiek. Na de match moet je gezamenlijk tot een goede integrale aanpak komen, waarbij één partij de regie pakt. De manier waarop de samenwerking vorm moet krijgen, is maatwerk en ligt buiten scope van SISA-SluiS. Het instrument is bedoeld ter ondersteuning van partijen die samenwerking al als norm hebben. Je moet samenwerking als kans zien, niet als last.’
SISA-SluiS als standaard
De vraag is wat er voor nodig is om SISA-SluiS tot standaard te verheffen binnen de gemeente. Met SISA (regionale verwijsindex voor de jeugd) werken al heel veel organisaties. Vooralsnog zijn op SluiS ruim dertig organisaties aangesloten. Ruben en collega’s zijn nu druk met kennis delen over het systeem. Zo wordt binnenkort een sessie georganiseerd voor een groot aantal huisartsen. Daarnaast wordt net als SISA ook het gebruik van SluiS mogelijk verplicht gesteld binnen de nieuwe zorg- en welzijnscontracten.
Met de start van de Regionale Transitieagenda heeft Rotterdam een stip op de horizon voor zorg en welzijn in 2030 gezet. Jan Pons van de Rotterdam eHealth Agenda: ‘Samenwerking, afstemming en standaardisatie zijn de belangrijkste dragers van een gezamenlijke visie voor zorg en welzijn in de komende jaren. Met het besluit van de gemeente Rotterdam om SISA-SluiS te faciliteren voor de zorg- en welzijnsaanbieders in de stad, is een standaard gezet voor de uitwisseling van informatie.’
Meer weten?
Bekijk hier de kennissessie van dinsdag 13 april 2021.
